Nieuwe regels voor franchisegevers en -nemers in de supermarktsector.

Vanaf 1 januari 2025 zijn nieuwe regels ingevoerd om oneerlijke bedingen in franchisecontracten binnen de supermarktsector te verbieden en een eerlijker evenwicht te waarborgen.

Met andere woorden, franchisegevers en franchisenemers (en andere soortgelijke samenwerkingsvormen) zullen worden onderworpen aan een lijst met clausules die niet in hun contracten mogen worden opgenomen.

Het doel van dit Koninklijk Besluit is om te zorgen voor een eerlijker evenwicht tussen de rechten van franchisegevers (vaak grote ketens) en franchisenemers (meestal kleine zelfstandigen). De wetgever heeft namelijk vastgesteld dat er voornamelijk enkel op papier wordt onderhandeld en dat onafhankelijke ondernemers vaak gedwongen worden om de voorwaarden van de franchisegever te accepteren.

Toepassingsgebied

Zoals aangegeven zijn de nieuwe oneerlijke bedingen alleen van toepassing op commerciële partnerschapsovereenkomsten die voornamelijk betrekking hebben op de detailhandel in levensmiddelen in niet-gespecialiseerde winkels (NACE-code 47.11), oftewel de (buurt)supermarkten.

Deze clausules vormen een aanvulling op de reeds bestaande lijst van oneerlijke bedingen, die zijn opgenomen in de artikelen VI.91/4 en VI.91/5 van het Wetboek van economisch recht.

Oneerlijke bedingen in alle gevallen (“zwarte bedingen”)

De vier onderstaande “zwarte” clausules (die onder alle omstandigheden verboden zijn) worden aan de bovengenoemde lijst toegevoegd:

• (i) verplichting van de franchisegever om te leveren

Elk beding dat de franchisenemer schadevergoeding ontneemt of dat het recht van de franchisenemer om zich door een derde te laten bevoorraden uitsluit of beperkt indien de franchisegever zijn leveringsverplichting niet nakomt, is verboden.

• (ii) onderhandeling tijdens de opzegtermijn

Een beding dat de franchisenemer verbiedt voorbereidingen te treffen voor of te onderhandelen met derden met het oog op de ontwikkeling van een nieuwe onderneming gedurende de opzegtermijn of de periode die door het concurrentiebeding wordt bestreken, is verboden.

De franchisenemer moet niettemin het bedrijfsgeheim in verband met de beëindigde commerciële partnerschapsovereenkomst respecteren.

• (iii) promotiekosten

Een beding op grond waarvan de franchisenemer meer dan de helft van de kosten van door de franchisegever opgelegde promotieacties moet dragen, is verboden.

• (iv) bevoegde rechter

Het is verboden een geschil tussen de franchisegever en de franchisenemer voor te leggen aan de exclusieve bevoegdheid van de rechter wiens statutaire zetel die van de franchisegever is en/of aan een rechter die gevestigd is in een ander taalgebied dan de statutaire zetel van de franchisenemer.

Clausules die verondersteld worden oneerlijk te zijn (“grijze clausules”)

Drie zogenaamde “grijze” clausules (vermoedelijk oneerlijk, tenzij het tegendeel wordt bewezen) zijn toegevoegd aan de lijst in het Wetboek van economisch recht:

• (i) Onevenwichtige waardering

Een clausule die een vaste waarde vaststelt voor de goodwill of aandelen van de franchisenemer die resulteert in een prijs die duidelijk onredelijk is gezien de normale waardering van goodwill of aandelen in een onderneming, wordt verondersteld oneerlijk te zijn.

• (ii) Verliesgevende activiteiten

Een clausule die de franchisenemer verplicht een bedrijf te exploiteren dat al minstens 12 maanden structureel verliesgevend is, zonder te voorzien in een opzegtermijn van maximaal 4 maanden voor de franchisenemer, zonder aanvullende compensatie, wordt verondersteld oneerlijk te zijn.

• (iii) Uitdrukkelijke ontbindende clausule

Een bepaling op grond waarvan de franchisegever de commerciële partnerschapsovereenkomst kan beëindigen door toepassing van een uitdrukkelijk ontbindend beding wordt verondersteld oneerlijk te zijn.

Een uitdrukkelijk ontbindende clausule stelt een partij in staat om het contract automatisch en van rechtswege te beëindigen (zonder naar de rechter te stappen) als de andere partij een contractuele verplichting niet nakomt.

Gevolgen

Als het commerciële partnerschapscontract een van deze clausules bevat, zal het nietig en onuitvoerbaar zijn. Voor zover mogelijk blijft de rest van het contract echter geldig tussen de partijen.

Inwerkingtreding

Het Koninklijk Besluit zal in twee fasen in werking treden:

• op  1 januari 2025 voor commerciële partnerschapscontracten die na die datum worden gesloten, gewijzigd of verlengd; en
• op 1 mei 2025 voor bestaande commerciële partnerschapsovereenkomsten (niet gewijzigd of verlengd na¹ januari 2025).

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Arnaud Vanitterbeek (arnaud.vanitterbeek@laurius.be), Senior Partner, en Lancelot Clément de Cléty (lcdc@laurius.be), Senior Associate.