Boek 9, Titel 1 is een ZEKERHEID

Op donderdag 16 mei keurde het federale parlement Titel 1 van Boek 9 van het Burgerlijk Wetboek goed. Dit nieuwe wetgevende werkstuk bundelt de regels over persoonlijke zekerheden – zoals de klassieke borgtocht, de autonome garantie en de patronaatsverklaring – in een gecoördineerd en gemoderniseerd geheel. De wet baseert zich op vaste rechtspraak en inzichten uit de rechtsleer, en introduceert tegelijk enkele belangrijke nieuwigheden.

De totstandkoming van Boek 9 is een sleutelmoment binnen de bredere hercodificatie van het burgerlijk recht, die in 2015 werd opgestart onder impuls van toenmalig minister van Justitie Koen Geens. Eerder verschenen al:

• Boek 1 (Algemene bepalingen),
• Boek 2 (Personen-, familie- en relatievermogensrecht),
• Boek 3 (Goederen),
• Boek 4 (Nalatenschappen, schenkingen en testamenten),
• Boek 5 (Verbintenissen),
• Boek 6 (Buitencontractuele aansprakelijkheid),
• en Boek 8 (Bewijs).

Titel 1 van Boek 9 werd voorbereid door wijlen professor Eric Dirix en afgewerkt door een expertencommissie onder voorzitterschap van prof. dr. Vincent Sagaert.

Van borgtocht naar persoonlijke zekerheid

Het nieuwe wetboek laat het enge concept van ‘borgtocht’ achter zich en hanteert het overkoepelende begrip persoonlijke zekerheid. Dat laat toe om ook andere rechtsfiguren – zoals de hoofdelijke zekerheid, de autonome garantie en de patronaatsverklaring – op coherente wijze wettelijk te verankeren. Dit komt niet alleen de duidelijkheid ten goede, maar ondersteunt ook een verdere Europese harmonisatie.

Consumentenbescherming centraal

De wetgever schenkt bijzondere aandacht aan de bescherming van consumenten die zich borg stellen. Dat is geen overbodige luxe: een persoonlijke zekerheid kan aanzienlijke gevolgen hebben voor het privévermogen van de waarborgsteller, vaak zonder dat deze zich hiervan voldoende bewust is. Voor consumenten gelden daarom onder meer:

• een verplichte voorafgaande informatieplicht voor de schuldeiser;
• een verplichte vermelding van een maximumbedrag (op straffe van nietigheid);
• de uitsluiting van bepaalde complexe rechtsfiguren zoals de autonome garantie;
• een jaarlijkse informatieplicht van de schuldeiser;
• en bescherming tegen disproportionele verbintenissen, met de mogelijkheid tot rechterlijke herleiding.

Deze regels moeten consumenten beter wapenen bij het aangaan van borgstellingen, een les die ook voortvloeit uit eerdere misbruiken en de economische realiteit van kredietverlening. Het parlement benadrukt bovendien dat de huidige wildgroei aan (parallelle) beschermingsregels in het insolventierecht dringend moet worden gestroomlijnd binnen één coherent systeem.

Wat volgt er nog?

Met Titel 1 is Boek 9 nog niet volledig. De volgende titels (over pand, hypotheek, eigendomsvoorbehoud, retentierecht en voorrechten) zijn in voorbereiding. Een commissie onder leiding van prof. dr. Vincent Sagaert buigt zich momenteel over Titel 3 (hypotheekrecht), waarna ook de andere titels zullen worden aangepakt. Daarbij wordt rekening gehouden met eerdere hervormingen, zoals de Pandwet van 2013.

📅 De wet werd nog niet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De inwerkingtreding wordt, gelet op de voorziene termijn, vermoedelijk verwacht tegen eind 2025 of begin 2026.

📅 De nieuwe regels gelden enkel voor rechtshandelingen en rechtsfeiten die plaatsvinden na de inwerkingtreding. De oude regels blijven van toepassing op (i) de latere gevolgen van rechtshandelingen en rechtsfeiten van vóór die datum, en (ii) op handelingen na de inwerkingtreding die verband houden met verbintenissen ontstaan vóór die datum, tenzij partijen uitdrukkelijk anders zijn overeengekomen.

Wilt u meer over weten? Aarzel dan niet om ons te contacteren.